Mostki termiczne – czym są, gdzie występują i jak im zapobiec?

Każdemu inwestorowi, który podejmuje się budowy domu zależy na tym, aby jego przyszła eksploatacja generowała możliwie najniższe koszty. Niestety mostki termiczne mogą je znacznie podnosić. Gdzie mogą występować najsłabsze pod względem izolacyjności termicznej miejsca w budynku i jak ograniczyć do minimum ryzyko ich powstawania na etapie projektowania i budowy domu?

Budowa domu energooszczędnego wymaga zastosowania rozwiązań – zarówno na etapie jego projektowania, jak i prac budowlanych – które pozwolą wykluczyć miejsca o niekontrolowanej ucieczce ciepła z domu. Każdy mostek termiczny przyczynia się bowiem do zwiększenia zapotrzebowania na energię cieplną i powoduje wzrost kosztów ogrzewania. To jednak nie jedyne negatywne skutki występowania mostków cieplnych w budynku. Dlatego zamiast naprawiać szkody i poprawiać błędy wykonawcze, lepiej zawczasu zadbać o newralgiczne pod względem izolacyjności termicznej miejsca w domu.

Czym są mostki termiczne?

Mostki termiczne (nazywane też mostkami cieplnymi) to miejsca w przegrodach zewnętrznych o znacznie wyższym niż sąsiadujące powierzchnie współczynniku przewodzenia ciepła. Są to tzw. słabe miejsca, przez które ciepło w niekontrolowanym i wzmożony sposób ucieka na zewnątrz. Mogą mieć charakter punktowym bądź liniowym, co skutkuje punktowym lub liniowym wychładzaniem miejsca w przegrodzie zewnętrznej budynku. W niewłaściwie zaprojektowanym i wykonanym domu można zaobserwować dwa główne rodzaje mostków cieplnych:

• liniowe mostki termiczne – powstają w wyniku braku odpowiedniej izolacji cieplnej, np. na skutek jej niestarannego ułożenia, zastosowania zbyt cienkiej warstwy materiału ociepleniowego lub użycia produktów o niewystarczających właściwościach termoizolacyjnych;
• punktowe mostki termiczne – związane są z punktowym zwiększeniem przewodności ciepłej. Takie mostki mają mniejszą powierzchnię niż liniowe i są w związku z tym mniej problematyczne, jednak nie należy ich bagatelizować.

Gdzie występują mostki termiczne?

Mostki cieplne najczęściej pojawiają się w miejscach przerwania ciągłości izolacji cieplnej lub w miejscach nieprawidłowo rozwiązanych projektowo bądź źle wykonanych. Liniowe mostki cieplne najczęściej występują w takich miejscach jak fundamenty, wieńce, płyty balkonowe i tarasowe, nadproża żelbetowe, okolice okien, połączenie ścian zewnętrznych ze stropem lub dachem, przejścia przez dach itp. Punktowe mostki termiczne pojawiają się często w miejscach mocowania stalowych balustrad, wejścia elementów zewnętrznych w budynek, wsporników anten telewizyjnych. Mogą także występować się w miejscu mocowania mechanicznego płyt styropianowych używanych do ocieplania ścian.
W budynku można zaobserwować również konstrukcyjne i geometryczne mostki termiczne. Mostki konstrukcyjne powstają na styku elementów wykonanych z materiałów o różnej przewodności cieplnej. Mostki geometryczne związane są z kształtem budynku – występują np. w narożnikach ścian, w przypadku których powierzchnia, którą oddawane jest ciepło na zewnątrz (powierzchnia zewnętrzna) jest większa od powierzchni jego dostarczania (wewnętrznej).

Dlaczego należy redukować mostki cieplne w budynku?

Mostki termiczne w budynku skutkują stratami ciepła i wzrostem kosztów ogrzewania. To jednak nie jedyne negatywne skutki ich obecności w przegrodach domu. W miejscu występowania mostka termicznego temperatura powierzchni przegrody jest niższa niż pozostałej części elementu budowlanego, co przy niskiej temperaturze zewnętrznej w skrajnych przypadkach może prowadzić do kondensacji pary wodnej. Następstwem długotrwałego zawilgocenia przegród mogą być uszkodzenia konstrukcji budynku, a także powstawania grzybów i pleśni, co z kolei wpływa negatywnie na jakość powietrza wewnątrz domu oraz zdrowie jego mieszkańców.

Mostki termiczne przy fundamentach

Jednym z newralgicznych miejsc ucieczki ciepła na zewnątrz budynku jest połączenie ścian fundamentowych ze ścianami nośnymi kondygnacji naziemnej. Wybór ciepłego, jednorodnego materiału murowego pozwala uniknąć występowania mostków termicznych w tym obszarze. Do takich materiałów zalicza się beton komórkowy, który charakteryzuje się m.in. tym, że wszystkie jego parametry fizyczne (np. izolacyjność cieplna czy wytrzymałość na ściskanie) są takie same we wszystkich kierunkach. Oznacza to, że jednorodna w całym przekroju ściana z betonu komórkowego będzie cechować się stałymi parametrami technicznymi w każdym kierunki, bez względu na ułożenie bloczka. Dzięki temu wymurowane z betonu komórkowego ściany naziemia będą skutecznie zapobiegać ucieczce ciepła nie tylko z wnętrza budynku na zewnątrz, ale również w kierunku pionowym, do zimniejszych od nich fundamentów i dalej do gruntu.

Sprawdź więcej informacji na temat izolacyjności termicznej betonu komórkowego.

Mostki termiczne w ścianach zewnętrznych

Podczas budowy domu nie da się uniknąć łączenia materiałów o różnych współczynnikach przewodzenia ciepła, np. ciepłego betonu komórkowego z elementami żelbetowymi, których przewodność cieplna jest znacznie wyższa. Ich zastosowanie jest niezbędne ze względów konstrukcyjnych. O ile w ścianach warstwowych mostki termiczne, powstające w wyniku użycia w przegrodzie materiałów o gorszej przewodności cieplnej, można zniwelować stosując odpowiednią warstwę ocieplenia, tak w przypadku ścian jednowarstwowych nie ma takiej możliwości, gdyż nie pokrywa się ich termoizolacją. Konieczne jest więc zastosowanie odpowiednich rozwiązań.
Aby uniknąć mostków termicznych podczas murowania ścian jednowarstwowych konieczne jest zastosowanie zaprawy cienkowarstwowej. Nanoszona warstwą grubości do 3 mm (w praktyce nanoszona kielnią systemową ma 1 mm grubości) nie wpływa na pogorszenie właściwości termoizolacyjnych muru i sprawia, że ściany są bardziej jednorodne pod względem termicznym. Jeśli dodatkowo do budowy ścian energooszczędnych wybierzemy bloczki z powierzchniami czołowymi wyprofilowanymi na tzw. pióra i wpusty (jak SOLBET Ideal), spoiny pionowe nie będą musiały być wypełniane zaprawą. Takie rozwiązanie sprawia, że jej udział w powierzchni ściany jest jeszcze mniejszy, co wpływa korzystnie na izolacyjność termiczną ścian wznoszonych w jednej warstwie.
Ryzyko występowania mostków termicznych znacznie organiczna zastosowanie systemu budowlanego. W skład popularnych systemów z betonu komórkowego wchodzą m.in. gotowe nadproża ze zbrojonego betonu komórkowego, przeznaczone do wykonywania przesklepień otworów okiennych i drzwiowych. Gwarantują one znacznie lepszą izolacyjność termiczną niż nadproża wykonane z żelbetu, rozwiązując problem mostków termicznych nad otworami. Podczas wykonywania długich belek nadprożowych, pionowych trzpieni i słupków, np. w ściankach kolankowych sprawdzą się z kolei systemowe kształtki U, które stanowią szalunek tracony różnych elementów konstrukcyjnych wykonanych z żelbetu. Do osłonięcia z zewnątrz wieńca (wraz z ociepleniem), który również jest newralgicznym miejsce w ścianie jednowarstwowej wykorzystuje się z kolei płytki z betonu komórkowego. Takie rozwiązanie sprawia, że izolacyjność termiczna ściany w okolicach wieńca, jak zbliżona do izolacyjności reszty ściany pozbawionej elementów żelbetowych, co zapobiega powstawaniu mostków termicznych w tym obszarze.
W ścianie dwuwarstwowej mostki cieplne pojawiają się najczęściej w wyniku niedbale ułożonej termoizolacji i szczelin powstających między płytami ocieplenia. Aby ich uniknąć należy więc dopilnować staranności prac, a miejsca mechanicznego mocowania płyt osłonić styropianowymi zaślepkami.

Dowiedz się więcej na temat systemu budowlanego SOLBET.

Mostki termiczne wokół okien

Niewłaściwe osadzenie okien może mieć poważne konsekwencje w postaci zwiększonego zapotrzebowania na energię cieplną. Aby energooszczędne okna dobrze spełniały swoje funkcje muszę zostać odpowiednio zamontowane. W domach energooszczędnych rekomenduje się osadzenie okien w warstwie izolacji termicznej. Stolarkę mocuje się przed ścianą nośną, wykorzystując w tym celu specjalne elementy montażowe. Izolacja składa się z taśmy paroprzepuszczalnej stosowanej od zewnątrz i paroszczelnej układanej od wewnątrz. W części środkowej umieszcza się piankę i taśmę rozprężną. Aby uniknąć mostków cieplnych wokół okien izolacja ściany powinna zachodzić na ramę okna od strony zewnętrznej na ok. 3 cm na całym jej obwodzie.

Mostki termiczne na poddaszu

W przypadku domów z poddaszem użytkowym należy zwrócić szczególną uwagę na ocieplenie skosów. W tym celu stosuje się zazwyczaj wełnę mineralną. Wymagana grubość termoizolacji (ok. 30 cm) nie mieści się między krokwiami, dlatego ocieplenie układa się w dwóch warstwach – kładąc jedną warstwę prostopadle do drugiej (między oraz pod krokwiami). Newralgicznym miejscem w budynku jest również styk połaci dachu i ściany zewnętrznej. Aby uniknąć mostków termicznych w tym miejscu kluczowe jest zachowanie ciągłości izolacji. Oznacza to, że styropian lub wełna użyte do ocieplenia ścian powinny stykać się z ociepleniem połaci na całej długości. W domach z niskimi ściankami kolankowymi termoizolacja ścian zewnętrznych powinna łączyć się z ociepleniem stropu, które płynnie przechodzi w termoizolację połaci.

Jak ograniczyć mostki termiczne w domu?

Mostki cieplne powinno się wyeliminować. Pracę nad tym rozpoczyna się już na etapie projektu budynku. Z pewnością warto dopilnować, aby architekt przedstawił w nim szczegółowo sposób ocieplenia najbardziej newralgicznych miejsc. Odpowiedni, dokładny schemat sprawi, że ekipa odpowiedzialna za prace budowlane nie będzie miała problemów z odpowiednim ociepleniem domu. Warto także stale nadzorować postęp prac i staranność ich wykonania. W ten celu można zatrudnić inspektora nadzoru inwestorskiego, którym w naszym imieniu będzie kontrolował jakość wykonanych robót. Na koniec prac warto skorzystać z kamery termowizyjnej, która pozwoli zidentyfikować ewentualne słabe miejsca i zawczasu podjąć odpowiednie działania zaradcze.

Podsumowanie

• Mostki termiczne to miejsca nadmiernej ucieczki ciepła z budynku. Zastosowanie rozwiązań, które pozwolą ograniczyć występowanie mostków termicznych w domu przyczyni się do redukcji kosztów jego ogrzewania.
• Mostki cieplne w ścianach jednowarstwowych można zredukować stosując system budowlany, na który składają się m.in. odpowiednie elementy murowe oraz zaprawa cienkowarstwowa. W przypadku ścian warstwowych kluczowe jest staranne wykonanie ocieplania murów.
• Nawet najlepsze parametry termoizolacje okien może zniweczyć ich nieodpowiedni montaż. W domach energooszczędnych rekomenduje się osadzenie okien w warstwie izolacji termicznej.
• Aby uniknąć mostków termicznych w budynku izolacja termiczna powinna otulać dom bez żadnych przerw. Dotyczy to również styku ścian zewnętrznych z połacią dachu.
• Kluczem do zredukowania mostków cieplnych jest odpowiednio przygotowany projekt pod kątem tym newralgicznych miejsc, a także staranność i kontrola jakości prac wykonywanych na budowie.