Architektura domu – elegancja i prestiż

Budując siedzibę dla siebie i swoich bliskich, myślimy także o zaspokojeniu naszych potrzeb estetycznych. Architektura domu to również cecha budynku, która przekłada się na jego wartość materialną, co staje się bardzo wymierne podczas jego sprzedaży. Jakie walory architektoniczne powinny wyróżniać budynek, by można było go ocenić jako elegancki i prestiżowy?

Dom w dużym stopniu nie tylko zapewnia nasze potrzeby mieszkaniowe, ale jest także wizytówką rodziny. Dlatego staramy się nadać mu jak najbardziej reprezentacyjny charakter. W kształtowaniu obrazu naszego domostwa ważną rolę odgrywa architektura domu, zarówno bryła budynku oraz wykończenie elewacji, a także jego otoczenie. To one budują pierwsze wrażenie, które jak wiadomo jest bardzo ważne i pozostaje na zawsze.

Wyznaczniki stylu

Niezależnie od tego, czy jesteśmy miłośnikami budynków nowoczesnych, czy też bardziej skłaniamy się ku rozwiązaniom tradycyjnym, pamiętajmy, że dom powinien być konsekwentny stylistycznie. Wiążą się z tym określone zasady wynikające z założeń architektonicznych dla danego stylu. Są to m.in. typowa dla budownictwa wiejskiego, podmiejskiego i stylu dworkowego zasada symetrii. Zarówno domy, którym bliska jest tradycyjna architektura dworkowa, jak i te odzwierciedlające nowoczesne spojrzenie na budownictwo korzystają z określonych wzorców i charakterystycznych dla danego stylu elementów i detali. Ważny jest kształt połaci dachu, ich kąt nachylenia, wysokość cokołu, kształt i wielkość okien oraz innych przeszkleń, czy też obecność w bryle budynku. Znaczenie ma również forma i miejsce na elewacji ryzalitów, wykuszy oraz lukarn. Oczywiście można mieszać te porządki. Ich wynikiem są choćby eklektyczne podmiejskie czy też miejskie wille i pałacyki. Jednak w większości takie realizacje to straszące nasze oczy i szpecące krajobraz architektoniczni „Gargamele”.

Architektura domu – porządek symetrii

W budowaniu wizerunku domu ważną rolę odgrywa zasada symetrii. Jest ona szczególnie ważna, gdy architektura budynku bazuje na tradycyjnych rozwiązaniach. Na osi symetrii jest wówczas zaplanowana strefa wejścia – podest i drzwi wejściowe. Często są nad nimi zaprojektowane lukarny lub facjata. Niekiedy drzwi wejściowe umieszczone są także w usytuowanych na osi symetrii werandzie lub ryzalicie. Symetrii strefy wejścia podporządkowane jest rozmieszczenie okien i innych detali takich jak słupy i filary. Konsekwentnie także elewacje boczne, gdzie oś symetrii tworzy najczęściej szczyt ściany, oraz ogrodowa z tarasem często przekrytym podcieniem lub balkonem, powinny być skomponowane zgodnie z zasadą symetrii. Charakterystyczne dla architektury szanującej symetrię są również przeszklenia. W tego typu budynkach wielkość okien na elewacji niezależnie od funkcji pomieszczenia jest taka sama. Budowa współczesnych domów inspirowanych choćby architekturą dworkową wiąże się z koniecznością dostosowania zasady symetrii do obowiązujących realiów, gdzie ze względu na znacznie mniejsze działki w bryle budynku sytuowany jest również garaż. By zachować symetrię, ciężką w odbiorze bramę garażową równoważy się na przykład rozbudowaną strefą wejścia z dwuskrzydłowymi drzwiami, do których prowadzą schody i obszerny podest.

Czas na asymetrię

Jeśli architektura budynku czerpie inspiracje bliskie rozwiązaniom nowoczesnym, które wywodzą się z modernizmu, zasada symetrii ustępuje asymetrii. Jej dominacja wiąże się ze sztandarowym założeniem manifestów modernistów, gdzie na pierwszy plan wysuwa się funkcjonalność rozwiązań, którym podporządkowana jest forma budynku – w tym ich elewacje. Wynikiem takiego myślenia o architekturze jest brak typowej dla starszych, zakorzenionych w tradycji rozwiązań symetrii. Okna w zależności od funkcji mają zróżnicowaną wielkość i kształt, także ich wysokość na elewacji jest zależna od wymiarów i roli, jaką odgrywa dane pomieszczenie. Zmienia się również pozycja drzwi wejściowych. Często z centralnego usytuowania na elewacji frontowej są przesuwane na ścianę boczną, która przejmuje funkcję strefy wejściowej. Oczywiście to nie znaczy, że na elewacji ma panować bałagan. Porządek utrzymuje na przykład sytuowanie elementów na określonej wysokości, odpowiednie proporcje przeszkleń czy stolarki drzwiowej względem siebie. Także użycie detali takich jak wykusze, ryzality, słupy, gzymsy – zawsze podporządkowane formie budynku.

Dach i bryła – prestiż prostych form

W architekturze mającej swe korzenie w tradycyjnych rozwiązaniach dominują dachy spadziste. Zazwyczaj przykrywają one proste bryły domu, kojarzące się choćby z dworem polskim czy też podmiejską lub uzdrowiskową willą szwajcarską znaną u nas jako świdermajer. Typowe dla dworków czy wiejskich domostw dwuspadowe oraz czterospadowe dachy w różnych wariantach to tradycja warta kontynuacji. Coraz więcej zwolenników mają zwłaszcza dachy dwuspadowe propagowane przez entuzjastów budownictwa energooszczędnego i pasywnego. Ich prosta forma pociąga za sobą ponadczasowe i uniwersalne rozwiązania na elewacji, które w dzisiejszej dobie można postrzegać jako prestiżowe – zwłaszcza jeśli wykorzystamy odpowiednio trwałe i efektowne pokrycie dachu oraz efektowne materiały elewacyjne. W wielu środowiskach za prestiżowy uchodzi dom o rozbudowanej bryle przekryty dachem wielopołaciowym, jednak taka realizacja z uwagi na liczne załamania połaci – jeśli chcemy uzyskać dobry efekt, będzie bardzo kosztowna. Coraz większe uznanie zyskują domy przekryte dachem pulpitowym lub płaskim. Nie mają one nic wspólnego z typową dla PRL-u kostką. Ich prestiż buduje czysta forma będąca pokłosiem tradycji modernistycznych oraz dbałość o detale. To domy dopracowane zarówno jeśli chodzi o sposób użycia środków architektonicznych, jak i materiałów elewacyjnych. Wyróżnia je bardzo wysoka jakość oraz perfekcyjne wykończenie.

Materiały elewacyjne – konieczne wzmocnienie efektu

Urodę budynku mogą z pewnością podkreślić odpowiednio wykończone ściany zewnętrzne oraz pokrycie dachu. Są jak dobrze wykonany makijaż, który może wydobyć atuty kobiety i ukryć ewentualne mankamenty. Niekiedy wystarczą perfekcyjnie ułożony tynk i dobrze dobrana farba elewacyjna. Zawsze sprawdzą się materiały pochodzenia naturalnego. Prestiż domu budują ściany licowe, a nawet ich fragmenty wykończone oblicówką kamienną lub klinkierem, a także dach pokryty dachówką ceramiczną, łupkiem, gontem lub wiórem. Za renomowane można też uznać wykończenie ścian drewnem egzotycznym, modrzewiowym lub płytami fornirowanymi. Ich pozycja była budowana przez stulecia, a nawet tysiąclecia, wiemy jak się starzeją i obserwując nawet wiekowe, nieco zużyte przez czas elewacje wykonane z tych materiałów, widzimy jak pięknie się starzeją. Poza materiałami pochodzenia naturalnego coraz większym uznaniem cieszą się wyroby będące efektem nowoczesnych technologii – duże przeszklenia, blacha tytanowo-cynkowa czy też płytki cementowe naśladujące kamienne.

Proporcje – atrybut nie do zlekceważenia

By dom można było uznać za piękny, musi on niezależnie od stylu zachować odpowiednie proporcje wszystkich elementów względem siebie. Ściany elewacyjne, połacie dachu, przeszklenia, lukarny, ryzality, wykusze i inne elementy powinny tworzyć proporcjonalną i spójną kompozycję. W jej budowaniu ważną rolę odgrywa relacja między wysokością budynku a jego szerokością – im podstawa jest mniejsza, tym dom powinien być niższy. Inaczej grozi mu tzw. efekt wieży. Dlatego nie poprawiajmy na własną rękę projektów architektonicznych, podnosząc na przykład samowolnie wysokość ścianki kolankowej. Jeśli dojdzie do zaburzenia proporcjim można je optycznie poprawić obniżając elewację przez podwyższenie cokołu lub stosując gzymsy. Równie ważne są odpowiednie proporcje dachu spadzistego względem ścian. Jego wysokość i kąt nachylenia połaci zależy w dużym stopniu od stylu domu. W tym przypadku proporcje domu można poprawić manewrując stopniem wysunięcia okapu.