Dom ekologiczny – mit czy rzeczywistość?
Moda na ekologię sprawiła, że dom ekologiczny znajduje się dziś w centrum zainteresowań. Czy istnieje jednak możliwość, aby dom ekologiczny faktycznie powstał i był użytkowany z całkowitym poszanowaniem dla środowiska?
Dom ekologiczny to dla wielu osób przede wszystkim taki, który wykorzystuje energię odnawialną do ogrzewania wnętrz i wody. Jednakże jest to tylko jeden z elementów składowych. Zastosowanie kolektorów słonecznych, paneli fotowoltaicznych i pompy ciepła, nie świadczą jeszcze o tym, że budynek jest przyjazny dla środowiska. Dom ekologiczny to budynek, w którym przede wszystkim do minimum ograniczone są straty energii. Ponadto powinien być wzniesiony z materiałów nieszkodliwych i niedegradujących środowiska naturalnego. Ekologiczne budownictwo to inaczej zrównoważone. Przyniesie oczekiwany efekt, jeśli zostaną zachowane wszystkie niezbędne do jego wykonania elementy. Od odpowiedniej dokumentacji projektowej począwszy, przez zakup dobrej jakości materiałów i wszelkich instalacji, po perfekcyjne wykonawstwo. O to ostatnie jest bardzo trudno, dlatego często dom ekologiczny powstaje jedynie w założeniu.
Wykorzystując ideę energooszczędności i pasywności
Budynek wzniesiony jako lepianka i pokryty strzechą, choć z pewnością może tworzyć przyjazny klimat, nie od razu stanowi dom ekologiczny. Aby nadrzędna idea zrównoważonego budownictwa była spełniona, czyli oszczędność i bezpieczeństwo, dom musi korzystać z rozwiązań energooszczędnych i pasywnych. Konieczne jest nie tylko zastosowanie materiałów przyjaznych człowiekowi, ale również powstających w zgodzie ze środowiskiem. Nie szkodzących mu w trakcie eksploatacji oraz do momentu utylizacji, czyli po rozbiórce. Dom ekologiczny wymaga, by konstrukcja, posadowienie oraz odpowiednio ukształtowany wokół teren zielony, były przyjazne dla ekosystemu. Tym samym nie może mieć miejsca nieoszczędne gospodarowanie surowcami w trakcie remontów i konserwacji.
Choć koszty przy wzniesieniu takiego domu są wyższe, niż przy standardowym budynku mieszkalnym, rzetelne obliczenia i prognozy są w stanie sprawić, aby nadwyżka inwestycyjna zwróciła się w miarę sprawnie z oszczędności uzyskanych w trakcie eksploatacji.
Pseudo eko
Zarówno dostępne na rynku projekty, jak i rozwiązania budowlane, w założeniu składające się na dom ekologiczny, mnożą się wokół nas i mamią ofertą. Niejednokrotnie te niezwykle kosztowne propozycje nie mają szansy się zwrócić w najbliższej przyszłości. Ponadto często ze względu na bilans ekologiczny są dla środowiska wręcz szkodliwe. Oszczędność energii jest np. generowana przy dużo wyższym zużyciu energii potrzebnej do jej produkcji. Łatwo też dać się naciągnąć na określenia nawiązujące do oszczędności i ekologii, jak choćby w przypadku ekogroszku, który nie ma nic wspólnego z ochroną środowiska. Z tego względu trzeba czujnie sprawdzać informacje dotyczącą produktów, atestów i gwarancji. Najlepiej decydować się tylko na sprawdzone oraz polecone rozwiązania.
Dom ekologiczny tylko od specjalisty
Szukając projektu domu ekologicznego nie możemy decydować się na przypadkowych projektantów. Zarówno indywidualny jak i gotowy musi być efektem wspólnej, przemyślanej i udokumentowanej pracy architekta, projektanta i inżyniera. Konieczne jest, aby projekt posiadał szczegółowe informacje nie tylko dotyczące kształtu, powierzchni, kubatury, konstrukcji, ale również odnośnie zastosowania odpowiednich, ekologicznych materiałów budowlanych oraz instalacji korzystających z bezpiecznych dla środowiska i odnawialnych źródeł ciepła. Powinien przewidywać również oszczędność wody (przydomowa oczyszczalnia ścieków z odzyskiem wody szarej, instalacja do zbierania deszczówki itp.).
Z drugiej strony, warto wiedzieć, że nagromadzenie rozwiązań może być przesadą. Na przykład jeśli dom przewiduje ogrzewanie wody dzięki instalacji pompy ciepła, wówczas kolektory słoneczne będą zbędne, zwłaszcza, że są mniej wydajne. Także nastawienie na dodatkowe ogrzewanie wody przez kominek z płaszczem wodnym nie spełni swojej funkcji, jeśli nie będziemy stale doglądać paleniska. Nie ograniczymy też w ten sposób emisji CO2 do atmosfery. Najbardziej kosztowne, ale i najefektywniejsze rozwiązanie, czyli pompa ciepła przeznaczona do ogrzewania domu, aby przynosiła maksimum korzyści, powinna być połączona z ogrzewaniem podłogowym zainstalowanym we wszystkich pomieszczeniach użytkowych budynku. Podobne zależności i niuanse występują w wielu sytuacjach podczas planowania budowy. Dlatego dom ekologiczny i jego wznoszenie wymaga specjalistycznego podejścia i eksperckiego wykonawstwa.
